หอพระ

ลักษณะการจัดแสดงภายในหอพระ

     แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์กันระหว่างพระพุทธศาสนากับการแพทย์แผนไทยหรือเรียกว่า “พุทธศาสน์การแพทย์”

    พระพุทธศาสนาแบบเถรวาทเป็นรากฐานสำคัญของสังคมชาวสยามมาตั้งแต่ครั้งโบราณกาล วัฒนธรรมประเพณีและความเชื่อต่าง ๆ รวมทั้งการแพทย์ก็เช่นเดียวกัน ล้วนแล้วแต่มีความสัมพันธ์เกี่ยวเนื่องกับพระพุทธศาสนาอย่างแนบแน่น โรคภัยไข้เจ็บและการบำบัดรักษาโรคในทัศนะของพระพุทธศาสนานั้น เป็นระบบความสัมพันธ์ขององค์ประกอบที่อาศัยซึ่งกันและกัน เป็นกระบวนการแห่งเหตุปัจจัยที่สืบทอดต่อเนื่องกัน อันเป็นหลักทั่วไปในพระพุทธศาสนาที่สอดคล้องกันหมด ไม่ว่าจะเป็นหลักอริยสัจ ๔ หลักไตรลักษณ์ หลักปฏิจจสมุปบาท หรือหลักขันธ์ ๕ ก็ล้วนแล้วแต่สนับสนุนแนวคิดนี้ทั้งสิ้น

     ชีวิตในพระพุทธศาสนา คือ ขันธ์ ๕ อันประกอบไปด้วย รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ รูปยังแบ่งออกเป็น มหาภูตรูป ๔ และอุปทายรูป ๒๔

     มหาภูตรูป ๔ อันประกอบด้วย ดิน น้ำ ลม ไฟ ซึ่งธาตุทั้ง ๔ นั้นเป็น พื้นฐานสำคัญของแพทย์แผนไทย อย่างไรก็ดี ถึงแม้ว่าความเชื่อในพระพุทธศาสนาเป็นหลักสำคัญของการแพทย์แผนไทย แต่ก็มีความเชื่ออื่น ได้แก่ ความเชื่อ ในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู และความเชื่อพื้นเมืองเข้ามาผสมผสานกลมกลืนกับความเชื่อทางพระพุทธศาสนา อันเกิดจากภูมิปัญญาอันชาญฉลาดของบรรพชนที่ได้รับและปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมจากภายนอกให้เหมาะสมกับภูมิศาสตร์และสังคมของตนเองแล้วมีการสั่งสมความรู้ประสบการณ์และสืบทอดต่อกันมาหลายชั่วคน จนกลายเป็นภูมิปัญญาแพทย์แผนไทยดังที่เห็นในปัจจุบัน

      หอพระแห่งนี้ภายในเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนัง ภาพเทพชุมนุมชัยมงคลคาถา ขันธ์ ๕ ธาตุ ๖ และภาพทศชาติชาดก ในห้องนำเสนอการจัดโต๊ะหมู่บูชา มีพระพุทธสิหิงค์ประดิษฐานอยู่ในบุษบกเป็นพระประธาน ตามตำนานสิงคนิทานกล่าวว่า สร้างขึ้นที่ลังกาทวีป เป็นพระพุทธรูปสำคัญคู่บ้านคู่เมืององค์หนึ่งของประเทศสยาม

  ส่วนบนโต๊ะหมู่บูชา เป็นที่ประดิษฐานพระไภษัชยคุรุไวฑูรยประภา เป็นพระพุทธเจ้าองค์หนึ่งในพุทธศาสนามหายานในภัมภีร์ลลิตวิสตระกล่าวว่าพระองค์เป็นแพทย์ผู้ยิ่งใหญ่ผู้ซึ่งปลดเปลื้องความเจ็บปวดและทุกข์ทรมานของมวลมนุษย์โลกโดยนำเข้าสู่กระแสแห่งนิพพาน พระไภษัชยคุรุไวฑูรยประภา จึงได้นามอีกอย่างหนึ่งว่า "พระพุทธเจ้าแพทย์" นอกจากนี้ยังมีพระประจำวันทั้ง ๗ เป็นพระประจำวันที่มีความเกี่ยวข้องกับความเชื่อทางโหราศาสตร์เรื่องดาวพระเคราะห์ทั้ง ๗ คือ อาทิตย์ จันทร์ อังคาร พุธ พฤหัสบดี ศูกร์ และเสาร์ ที่มีเทพประจำดวงดาวทั้ง ๗ เชื่อว่ามีอิทธิพลต่อโชคชะตาราศีของมนุษย์ โบราณาจารย์จึงได้เลือกสรรพระพุทธรูปปางต่างๆ ที่เห็นว่าเหมาะแก่เหตุการณ์และชีวิตของคนแล้วสร้างเป็นพระประจำชีวิตสำหรับสักการะบูชา เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต นิยมสร้างตามกำลังวันทั่วไป ดังนี้

พุทธศาสนากับการแพทย์แผนไทย

       ประเทศไทยเป็นเมืองพุทธศาสนามาตั้งแต่ครั้งอดีต ชนกลุ่มแรกที่ปรากฏหลักฐานว่าเป็นพุทธศาสนิกชน คือ กลุ่มชนในวัฒนธรรมทวารวดี ซึ่งเจริญรุ่งเรืองอยู่ในระหว่างพุทธศตวรรษที่ 11-16 เมื่อมีการสถาปนาอาณาจักรสุโขทัยขึ้นเป็นราชธานี เมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 19 ซึ่งถือได้ว่าเป็นรัฐไทยแห่งแรกบนผืนแผ่นดินที่พุทธศาสนาก็เป็นศาสนาหลักของชาติและพุทธศาสนายังคงเป็นศูนย์รวมจิตใจของคนไทยสืบต่อมาในสมัยอยุธยา จนกระทั่งปัจจุบัน